Lái xe trên các địa hình hỗn hợp

Như đã nói ở các phần trước, bạn nên chuyển sang chế độ truyền động 4 bánh (4H/4L) ngay khi rời đường nhựa để giúp cho bạn điều khiển xe dễ hơn và giảm mài mòn các bộ phận cơ khí của xe do đã chia đều lực kéo cho cả hai cầu. Bạn cần lựa chọn số phù hợp cho loại địa hình, sau đó lái xe theo tốc độ phù hợp với số ấy (ví dụ 40km/h ở số 3, 50km/h ở số 4, chế độ 4H) và tránh tăng ga, phanh gấp để làm giảm lực tác động lên hệ thống giảm xóc của xe. Bạn cần quan sát kỹ mặt đường để tránh đi vào đá sắc nhọn, có thể làm thủng thành lốp.

>> Kỹ năng lái xe trên cát

>> Kỹ năng lái xe trên bùn lầy

>> Kỹ năng lái xe lội nước

Dưới đây là một số hướng dẫn cho các tình huống riêng biệt.

Gờ đất ngang đường

Bạn cần giảm tốc độ trước khi tiếp cận với gờ đất nằm ngang trên đường. Bạn nên về số thấp (ví dụ số 2 ở 4H), tiến đến theo phương vuông góc cho 2 bánh trước cùng leo lên gờ đất một lúc, rồi đến 2 bánh sau. Nếu bạn leo qua gờ đất bằng một góc chéo thì có khả năng là cục vi sai sẽ chạm vào gờ đất và nhấc 1 bên bánh lên, có thể làm cho xe bạn bị kẹt lại.

Rãnh sâu ngang đường

Khi gặp rãnh sâu nằm ngang đường, bạn cần tiếp cận theo góc chéo khoảng 30-45 độ để cho lần lượt từng bánh xe treo trên rãnh. Như vậy bạn luôn có 3 bánh nằm trên mặt đất để đẩy xe tiến tới. Nếu cần thì có thêm một người đứng quan sát và thông báo cho lái xe để đảm bảo cho từng bánh xe vượt qua rãnh an toàn.

Rãnh sâu dọc đường

Bạn cần cho bánh xe chạy phía trên của rãnh ở 2 bên. Bạn cần tránh không cho cả hai bánh của 1 bên bị rơi xuống rãnh, khi đó trọng tâm của xe sẽ dồn xuống 2 bánh đó. Hai bánh còn lại ở trên mặt đất sẽ bị thiếu lực bám, rất dễ quay tại chỗ và kết quả là xe bị sa lầy.

Khi tiến vào và thoát khỏi rãnh dọc, bạn cần dừng lại và đánh lái hết cỡ để lần lượt từng bánh xe treo trên rãnh. Nếu cần thì có thêm một người đứng quan sát và thông báo cho lái xe để đảm bảo cho từng bánh xe vượt qua rãnh an toàn.

Gờ đất cao dọc theo tim đường

Các gờ đất cao dọc theo tim đường hầu hết do bánh xe tải tạo ra. Chúng có chiều cao lớn hơn khoảng sáng gầm xe của đa số xe hai cầu, do đó bạn không nên lái xe theo hai vệt bánh xe ở hai bên của gờ đất, rất dễ bị chạm gầm hoặc bộ vi sai vào gờ đất. Thay vào đó, bạn cần cho hai bánh cùng một bên xuống một vệt bánh xe, hai bánh còn lại chạy trên lề đường, hoặc cho hai bánh cùng một bên chạy trên gờ đất và hai bánh còn lại chạy trên lề đường.

Mô đá và lòng suối cạn

Khi gặp đường nhiều mô đá hoặc lòng suối cạn có nhiều đá, bạn cần gài cầu chậm và chọn số thấp (số 1 hoặc 2). Như vậy, xe của bạn sẽ có đủ lực đẩy kể cả khi một bánh bị treo khi bánh khác đang leo trên mô đá. Tốc độ chậm giúp bạn có thể điều khiển xe đúng hướng và giảm thiệt hại khi gầm xe va vào đá.

Để tránh bị va các bộ phận bên dưới gầm xe vào mô đá, bạn cần nhắm cho 1 bên bánh xe leo lên trên mô đá, như thế cầu, bộ vi sai và các bộ phận khác sẽ được nhấc lên (đối với bộ giảm xóc độc lập thì hiệu quả sẽ ít hơn).

Đồng cỏ

Lái xe trên đồng cỏ trông rất lãng mạn, song cũng cần có một vài sự chuẩn bị. Nếu có thể, bạn nên lắp lưới bảo vệ cho bộ tản nhiệt để tránh bị vụn cỏ làm tắc, sẽ làm giảm khả năng thông khí và tản nhiệt của xe.

Cỏ mọc cao có thể làm chắn tầm mắt của bạn nên bạn có thể sẽ đâm vào các chướng ngại không nhìn thấy được như rãnh, hố, khúc cây... Vì thế, bạn nên đi theo đường mòn có sẵn để tránh bị va chạm và để bảo vệ vẻ đẹp của đồng cỏ tự nhiên.

Khi dừng lại trên đồng cỏ, bạn cần dọn sạch cỏ khô ở bên dưới gầm xe, tránh cho chúng tiếp xúc với hệ thống ống xả có thể gây cháy. Bạn cũng nên kiểm tra và loại bỏ cỏ bám vào trục truyền động và các bộ phận khác dưới gầm xe.

Đường đất và đá dăm

Mặc dù đơn giản nhưng lái xe trên những đoạn đường đất dài cũng có nhưng nguy hiểm. Dưới đây là một số hướng dẫn cơ bản nhất.

Nếu bạn cần vượt hoặc nhường đường cho xe cùng chiều thì bạn cần nhìn xem có các mô đất cát ở mép đường hay không. Các mô đất cát này có thể làm bánh xe bị trượt hoặc nảy lên, làm mất khả năng điều khiển xe và có thể gây tai nạn nghiêm trọng.

Nếu bạn thấy có xe ngược chiều tiến lại với một đám mây bụi phía sau, bạn nên dừng hẳn lại bên lề đường hoặc tốt nhất là rẽ sang bên đường. Như vậy sẽ tránh cho xe bị đất đá văng vào, hoặc tránh va chạm với một XE khác cũng đang cố vượt xe đi ngược chiều nói trên.

Đường đá dăm có độ phản chiếu ánh sáng cao nên rất khó quan sát các chỗ lồi lõm khi trời nắng, và lại có độ trượt bánh rất cao, nên bạn phải quan sát mặt đường kỹ khi lái xe, tránh phải phanh gấp có thể gây trượt bánh dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.

Nếu bạn nhìn thấy rãnh hoặc gờ đất nằm ngang đường khi đã quá gần để có thể dừng lại an toàn, bạn cần đạp phanh đến mức mạnh nhất mà không gây trượt bánh trước khi chạm vào rãnh hoặc gờ đất. Ngay khi bánh xe sắp chạm vào rãnh hoặc gờ đất, bạn nhả chân phanh ra để cho trọng tâm xe không dồn vào bánh trước. Như thế, bạn sẽ giảm lực tác động lên bánh trước và hệ thống treo bánh trước, đồng thời làm tăng khỏang sáng gầm xe ở bánh trước, sẵn sàng cho một cú xóc mạnh nhưng ít gây thiệt hại.

Đường có nhiều mô đất ngang

Đường có nhiều mô đất ngang (sống trâu) gây ra các chấn động mạnh và liên tục lên hệ thống treo và giảm xóc của xe. Bạn cần lái xe với tốc độ phù hợp để tránh gây chấn động mạnh làm bánh xe nảy lên hoặc gây mất khả năng điều khiển xe. Bạn cũng có thể giảm áp suất lốp xe xuống khoảng 5-10% so với áp suất tiêu chuẩn để giảm lực chấn động lên hệ thống treo và giảm xóc của xe.

Lái xe buổi đêm

Hạn chế lái xe buổi đêm trên các địa hình phức tạp, trừ khi xe của bạn được trang bị các bộ đèn pha lắp riêng. Các bộ đèn pha này thường có công suất 100W một bên với khả năng chiếu sáng từ 200-300m trở lên, giúp bạn nhìn xa và rõ hơn nhiều so với đèn pha lắp theo xe.

Tuy thế, nếu phía trước xe bạn có xe đi cùng chiều thì bụi đất có thể gây phản xạ ánh sáng của đèn pha, làm bạn càng khó nhìn đường hơn. Khi đó bạn nên chuyển sang đèn cốt hoặc đèn sương mù để có thể nhìn được đoạn đường ngay phía trước.

Bạn cần chuyển sang đèn cốt khi có người đi ngược chiều trong phạm vi chiếu sáng của đèn pha. Ánh sáng rất mạnh của đèn pha có thể làm người đi ngược chiều bị mù tạm thời, dẫn đến mất khả năng quan sát và có thể gây ra tai nạn nghiêm trọng. Chuyển sang đèn cốt khi có người đi ngược chiều là cách lái xe lịch sự và an toàn cho chính mình và người khác.

Các tình huống khác

Tính năng của xe hai cầu làm cho loại xe này có các đặc điểm khác với xe du lịch bình thường, đó là trọng tâm cao hơn và chiều ngang hẹp hơn. Vì thế, việc xử lý các tình huống khẩn cấp cũng khác so với xe du lịch.

Luôn cài dây an toàn cho lái xe và tất cả hành khách trên xe. Người không cài dây an toàn sẽ trở thành một nguy hiểm cho những người có cài dây an toàn, khi họ lao vào những người có cài dây an toàn với tốc độ của xe trước khi gặp tai nạn.

Tránh chướng ngại vật bất ngờ

Chiều cao của xe hai cầu làm cho bạn có tầm nhìn cao hơn so với xe du lịch, giúp bạn có thể quan sát đường tốt hơn để phán đoán và xử lý tình huống từ xa. Tuy nhiên nó lại làm cho xe của bạn dễ bị trượt bánh và xoay ngang khi phanh gấp. Vì thế, nếu gặp chướng ngại vật bất ngờ, bạn cần đạp phanh ở mức mạnh nhất mà không làm trượt bánh, đánh tay lái nhẹ để tránh chướng ngại vật. Nếu đuôi xe bị trượt, bạn cần nhả chân phanh một ít, lái xe theo hướng trượt để lấy lại hướng. Trong tình huống xấu nhất, bạn cần co chân lên, lấy hai tay để lên đầu và che lấy đầu trước khi va chạm xảy ra.

Nổ lốp bất ngờ

Khi bị nổ lốp bất ngờ ở tốc độ cao, trọng tâm của xe sẽ dồn vào lốp bị nổ, rất dễ gây trượt bánh, xoay ngang và lật xe. Bạn KHÔNG NÊN phanh xe ngay lập tức, thay vào đó bạn cần giữ thẳng tay lái, về số thấp hơn để sử dụng lực hãm của động cơ và từ từ cho xe ngừng lại bên vệ đường. Kể cả khi một bộ lốp và vành bị hỏng hoàn toàn thì bạn vẫn còn một bộ dự phòng, vả lại tính mạng của hành khách và giá trị của cả chiếc xe lớn hơn nhiều so với một bộ lốp và vành.

Đi theo đoàn xe

Bạn cần giữ khoảng cách cần thiết để đỡ bị bụi đất của xe trước làm ảnh hưởng đến tầm nhìn và khả năng lấy gió của động cơ. Việc liên lạc giữa các xe có thể thực hiện qua bộ đàm là tốt nhất. Nếu không có bộ đàm, xe đi trước có thể dùng tín hiệu như nháy chân phanh và đèn xi nhan để ra hiệu cho xe sau. Xe đi sau có thể nháy đèn pha và đèn xi nhan để thông báo lại về sự đồng ý.

Nam Vũ (theo PLXH)