“Lạc” giữa những “nấc thang vàng” ở Mù Cang Chải

• Đi “săn” sương trắng, “mùa vàng”

Chúng tôi cứ nói vui, hành trình mấy trăm cây số đường đồi núi từ Hà Nội lên Lào Cai, Sapa rồi vượt đỉnh Ô Quy Hồ lên cái nơi diệu kì này là hành trình tìm “vàng”. “Vàng” ở đây là lúa, vì đồng bào dân tộc Mông sống giữa lưng trời quý lúa như vàng. “Vàng” ở đây còn là những “khoảnh khắc vàng”. Có nhiếp ảnh gia, họa sĩ, nhà mỹ thuật, có nhà báo, sinh viên... dù đối tượng khác nhau nhưng lên đây đều muốn thu vào tầm mắt và ống kính những khung hình đẹp nhất của Mù Cang Chải mùa vàng.

Thưởng lãm “mùa vàng”

Đã không dưới 3 lần chúng tôi đến với mảnh đất này. Nhưng khi thì lúa còn xanh, khi thì “bà con chẳng kịp đợi” mà gặt hết, bỏ lại cho những “kẻ đến không đúng thời điểm” sự tiếc nuối đến nao lòng. Lần này có khác, chúng tôi may mắn đến đây đúng “mùa vàng”, đúng cái thời khắc mà các thửa ruộng bậc thang vùng cao chín rộ.

Không biết tự bao giờ, ruộng bậc thang đã là đặc sản của vùng cao Tây Bắc, mà Mù Cang Chải là một điển hình kỳ diệu.

Đúng mùa lúa chín, nên thị trấn Mù Cang Chải vốn vắng vẻ, thưa người bỗng trở nên sôi động. Hàng đoàn xe máy “áo đỏ, sao vàng” của các bạn trẻ mê “phượt” lũ lượt đổ về. Dân nhiếp ảnh, cánh nhà văn, người làm báo lỉnh kỉnh đồ nghề đi dưới phố, tụm năm, tụm ba tại những điểm ngắm lúa đẹp nhất. Chẳng mấy khi cái thị trấn miền núi này người lại đông như trẩy hội đến thế. Cũng chẳng mấy khi các nhà khách, khách sạn lại được dịp “cháy phòng”, các quán ăn chen chân nhau trong tiếng nói cười như thế.

Sau một đêm ngon giấc trong cái se se lạnh của thị trấn nhỏ vùng cao, chúng tôi quyết định dậy sớm ngắm ruộng và đón những ánh nắng đầu tiên trải vàng trên những “nấc thang bước lên trời”. Tưởng đi sớm sẽ thưa người, nhưng tại những điểm ngắm cảnh, mấy nghệ sỹ chuyên đi “săn ảnh” vùng cao đã ở đó từ bao giờ. Đám sinh viên còn dựng trại ngủ đêm ngay tại ruộng để sáng nay “chiếm” được những vị trí đẹp nhất. Cũng đúng thôi, lên tới đây, chẳng ai lại bỏ lỡ cái thời khắc bình minh đẹp đến hiếm ơi nào có được này.

Không biết tự bao giờ, ruộng bậc thang đã là đặc sản của vùng cao Tây Bắc, mà Mù Cang Chải là một điển hình kỳ diệu. Người Mông đã chọn những quả đồi thấp, có diện tích rộng, độ dốc vừa phải, tận dụng được cả nước mưa và nước suối dẫn từ trên cao tràn xuống để khai khẩn ruộng bậc thang.  

Năm tháng qua đi, ruộng bậc thang được mở rộng dần. Và dưới bàn tay tài hoa của đồng bào Mông, núi đồi Mù Cang Chải như một bức tranh thủy mặc mỗi mùa đổ nước cấy lúa và như một bức tranh dát vàng mỗi mùa lúa chín, làm mê mẩn lòng người. Có lẽ vì thế mà ngày nay, bao nhiêu du khách trong nước và ngoài nước đã không quản ngại xa xôi, vượt qua những cung đường đèo quanh co, dốc đứng, qua cả biển mây Khau Phạ để đến với Mù Cang Chải, chỉ mong được tận mắt nhìn thấy những thảm lúa vàng giữa vùng sơn cước.  

Lúa trải dưới thung lũng, lúa men trên sườn núi, hết đỉnh này kế tiếp đỉnh kia, tầng tầng lớp lớp, ruộm một màu vàng.

Chúng tôi thơ thẩn cả ngày trời với những cái tên nghe đã thấy hứng thú. Kìa thung lũng Cao Phạ kỳ vĩ với những triền núi xanh trùng điệp bỗng rực lên sắc vàng mê mải của lúa chín. Kìa những ruộng bậc thang ở La Pán Tẩn, Chế Cu Nha và Zế Xu Phình đi mãi không thấy mỏi, ngắm mãi không thấy chán.  

Di chuyển trên chiếc Captiva LTZ 2014 tới những triền lúa đẹp cách nhau vài chục cây số, bất chợt dừng xe, mở cửa, bước xuống, hít một hơi thật sâu để nuốt lấy cái khí trời mát dịu, cả đoàn như có thêm sức khỏe rồi nổi hứng để chiếc xe lại một mình giữa những con sóng vàng, quyết định leo lên những đỉnh đồi cao để ngắm ruộng. Ở trên cao, phóng tầm mắt ra xa mới thấy, ít ở đâu, ruộng bậc thang lại bát ngát đến thế. Lúa trải dưới thung lũng, lúa men trên sườn núi, hết đỉnh này kế tiếp đỉnh kia, tầng tầng lớp lớp, ruộm một màu vàng.

Cuộc sống miền sơn cước 

Đến Mù Cang Chải, nếu người nào đó chỉ lang thang đi ngắm ruộng hay ghi lại những hình ảnh đẹp thì dường như vẫn có cái gì đó thiếu hụt. Bức tranh ruộng bậc thang Mù Cang Chải sẽ đẹp hơn nếu ở đó xuất hiện bóng dáng của con người.  

Càng chiêm ngưỡng, chúng tôi lại càng thán phục bàn tay tài hoa và kiên nhẫn, cần cù, chịu khó của người Mông đã tạo nên kiệt tác có một không hai của đất trời Tây Bắc. Các chuyên gia cho rằng, người Mông chắc chắn phải có thứ dụng cụ nào đó để đo đạc thì mới có thể tạo nên từng thửa ruộng đều tăm tắp cả về độ cao và độ rộng như vậy. Nhưng trên thực tế, cái đều tăm tắp ấy hoàn toàn do sức lao động thủ công của đồng bào tạo ra chứ không có bất kỳ sự hỗ trợ kỹ thuật nào.  

Được biết, người Mông đã dùng cuốc bướm (cuốc lưỡi nhỏ, hình cánh bướm) cào thành bờ, dùng chân giẫm và dùng gáy cuốc đập mạnh, nén chặt bờ ruộng. Ðể tạo đường đồng mức cho từng mảnh ruộng, phải dùng nước làm đường cân bằng. Chỗ trũng thì dùng cuốc bướm cào bằng thêm, chỗ cao thì san bớt lên bờ. Vì vậy cả thửa ruộng quanh quả đồi đều có nước và độ cao giống nhau, tạo ra các bậc thang đều khắp. Không có thước đo đạc, cũng chẳng có một sự căn cơ khoa học nào, mà bằng sức lao động thô sơ và những áng chừng, những kinh nghiệm khai khẩn ruộng bậc thang từ năm này qua năm khác, từ thế hệ này qua thế hệ khác, người Mông đã tạo nên những thửa ruộng đẹp như mơ.  

Bơi giữa “biển vàng”, trò chuyện với một gia đình người Mông lên nương gặt lúa mới thấy cuộc sống thật yên bình và giản dị. Gieo hạt, trồng lúa, lấy nước vất vả là thế, đến mùa thu hoạch, bà con dân tộc vẫn tốn không ít mồ hôi để địu được hạt gạo về nhà. Mọi khâu từ gặt, đập đến tách hạt lép, giã cho trầy vỏ đều làm thủ công bằng chân tay và dựa vào thiên nhiên.  

Song, cái sự vất vả ấy bị lấn át bằng niềm vui được mùa. Đi dưới tiết thu lồng lộng gió trời và biển lúa rập rờn cánh sóng, chúng tôi luôn bắt gặp những nụ cười. Nụ cười hồn nhiên của đám trẻ nhỏ. Nụ cười đẹp trinh nguyên như hoa rừng của người thiếu nữ hay nụ cười hạnh phúc của những bầm, bủ vùng cao như đang mãn nguyện với cuộc sống này.

Đường về thơm nếp, cốm

Thêm một đêm nán lại thị trấn vùng cao đúng dịp Tuần văn hóa và du lịch Danh thắng quốc gia Mù Cang Chải (còn gọi là lễ hội ruộng bậc thang) đang diễn ra, chúng tôi tiếp tục được sống với phiên chợ đêm vùng cao, với sặc sỡ váy áo, khăn thêu, với cái mùi thơm ngọt nồng của rượu táo mèo.

Sáng hôm sau, chúng tôi lên xe trở về trong sự tiếc nuối. Anh bạn nhiếp ảnh đi cùng đoàn hậm hực, muốn ghi lại cho “thỏa” cái vẻ đẹp nơi đây thì phải ở lại cả tuần, phải lang thang đến những bản làng cao nhất, sâu nhất, phải thực sự hòa mình vào với cuộc sống của bà con vùng cao, phải được đặt chân giữa những “sóng” lúa rập rờn trên khắp các triền núi mới “đã”.

Từ Mù Cang Chải, chúng tôi đi hướng Hà Nội theo quốc lộ 32, vượt đèo Khau Phạ, qua Văn Chấn, Tú Lệ, Nghĩa Lộ, thành phố Yên Bái. Chặng đường về trong mỗi hành trình thường là sự mệt mỏi, nhưng chuyến đi này thì khác, mỗi chặng của lối về vẫn không thiếu đi những điều thú vị.

Điểm thú vị đầu tiên chính là được lái xe vượt đèo Khau Phạ. Thật may mắn khi chỉ trong một chuyến đi, chúng tôi đã được “thử sức” mình qua 2 trong số "tứ đại đỉnh đèo" của vùng Tây Bắc. Có thể nói đèo Khau Phạ là con đèo hiểm trở và dài nhất trên tuyến quốc lộ 32 với độ dài trên 30km. Do đèo thường bị sương phủ mù mịt, núi như nhô lên trên biển mây tại khu vực đỉnh đèo nên người dân địa phương đặt tên cho đèo là Khau Phạ, theo tiếng Thái có nghĩa là Sừng Trời (chiếc sừng núi nhô lên tận trời).

Trong suốt chiều dài của đèo có đến vài chục đoạn cua gấp khúc tay áo. Có tiếng là nguy hiểm nhưng giờ lái xe qua đèo Khau Phạ cũng “dễ thở” hơn nhiều, đường núi vùng cao uốn lượn quanh co như con rắn nằm cuộn mình giờ trải nhựa đẹp hơn, rộng hơn. Một bên núi cao, một bên vực sâu cũng không còn khiến lái xe “chùn” tay lái nhờ những dải ta-luy kéo dài vô tận “dẫn đường”.  

Trên cung đường có nhiều núi cao, vực sâu với những khúc cua quanh co và đèo dốc, việc phải leo đèo, đổ dốc và vào cua liên tục diễn ra hầu hết các chặng đường. Tuy nhiên, chiếc xe của Chevrolet có hệ thống khung gầm cao và chắc chắn nên trong cả hành trình, Captiva LTZ 2014 luôn đem đến một cảm giác ổn định và vững tâm đối với những người ngồi trong xe.  

Gần đến Tú Lệ, chúng tôi dừng chân ven đường mua cốm, mua gạo nếp – đặc sản “trứ danh” ở nơi này. Bất giác bắt gặp những ánh mắt, những cái nhìn, những nụ cười thân thiện của các mẹ, các em người Thái. Ngồi “hóng” chuyện, chúng tôi mới hiểu thêm về câu tục ngữ "Nếp Tú Lệ, tẻ Mường Lò". Người già ở Tú Lệ vẫn kể cho con cháu nghe giai thoại về giống gạo nếp Tan Lả Tú Lệ. Giống lúa ấy gieo ở khắp vùng Tây Bắc đều không có kết quả như ý, nơi thì thóc không nảy mầm, nơi thì lúa còi cọc bông lép. Chỉ khi tới chân đèo Khau Phạ (sừng trời), dừng chân bên con suối Mường Lùng, lúa gieo xuống mới xanh tốt và có mùi thơm tinh khiết đến vậy.

Rời Tú Lệ, chất đầy một cốp xe nhưng cốm và nếp nương, suốt quãng đường trở về mà chúng tôi vẫn “nghe” thoang thoảng mùi hương của lúa. 3 ngày trong chuyến hành trình thăm “mùa vàng” với cả một chặng đường dài mà sao chúng tôi thấy nhanh như một giấc ngủ trưa. Tây Bắc mùa lúa chín là thế, nó luôn khiến những kẻ “mê đi” như chúng tôi phải thèm thuồng và tiếc nuối. Nhưng đành phải về thôi, về để tiếp tục lao vào cuộc sống mưu sinh, để lại chờ đợi, háo hức, chờ đến mùa lúa năm sau tiếp tục lên đường tìm “vàng”.  

>> Xem thêm các bài viết về Chevrolet Captiva

• Những chi tiết mới trên Chevrolet Captiva 2014
• Captiva LTZ 2012 - Vượt rừng, xuyên gió cát miền Trung
• Chevrolet Captiva LTZ 2013 - Lấy lại danh tiếng

Thế Đạt (TTTĐ)
Ảnh: Lê Thắng
Thực hiện: Autodaily